รู้หรือไม่?
ประชาชนไทยเริ่มต้นดื่มเบียร์ใส่น้ำแข็งตั้งแต่เกือบร้อยปีก่อน
ที่บาร์เบียร์ในโรงน้ำแข็งริมถนนเจริญกรุง !!!
#BeerPeopleFest2025
ถ้าจะมีอะไรที่ประชาชนชาวไทยบ่มเพาะความสงสัยไว้อย่างท่วมท้น ย่อมมิพ้นเรื่องที่ทำไมการดื่มเบียร์ในประเทศของเราจึงต้องใส่น้ำแข็งกันด้วยเล่า ทั้งๆที่ปกติการดื่มเบียร์ตามแบบโลกตะวันตกจะไม่นิยมใส่น้ำแข็ง เพราะทำให้สูญเสียรสชาติของเบียร์แท้ๆ
ประเด็นนี้มักจะมีผู้อธิบายทำนองว่า ด้วยเหตุที่ประเทศไทยเป็นเมืองที่มีสภาพภูมิอากาศแบบโซนร้อน ถ้าไม่ใส่น้ำแข็งให้เบียร์คงความเย็นไว้ พอเบียร์อุ่นอย่างรวดเร็วอรรถรสก็เสื่อมลงไป อีกทั้งน้ำแข็งยังช่วยให้เบียร์เต็มแก้วจนเราบังเกิดความรู้สึกว่าได้ดื่มด่ำอย่างจุใจยิ่งขึ้น
ใช่เพียงแค่เมืองไทยเท่านั้น ในกัมพูชา เวียดนาม และบางพื้นที่ของฟิลิปปินส์ ก็ปรากฏการดื่มเบียร์แบบใส่น้ำแข็ง ซึ่งแต่ละประเทศล้วนอยู่ในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้อันเป็นเขตที่มีอากาศร้อน
อย่างไรก็ดี แม้การวิเคราะห์ข้างต้นจะพอฟังขึ้นสมเหตุสมผล หากก็ยังไม่สามารถเผยคำตอบกระจ่างชัดแก่ผองชนทั้งหลายว่า แล้วคนไทยเริ่มดื่มเบียร์แบบใส่น้ำแข็งตั้งแต่เมื่อไหร่กัน
ไม่ต้องห่วงครับ เรามีคำเฉลยให้กับทุกท่าน โปรดเตรียมสายตาไว้ตื่นเต้น ณ บัดNOW
ย้อนไปในทศวรรษ 2470 ซึ่งเป็นช่วงที่เบียร์จากต่างประเทศหลั่งไหลเข้ามาแพร่หลายในเมืองไทย พระยาภักดีนรเศรษฐ หรือ นายเลิศ เศรษฐบุตร ได้เปิดบาร์ขึ้นที่โรงน้ำแข็งสยามอันเป็นตึกอาคารสูงริมถนนเจริญกรุงใกล้ๆกับสะพานพิทยเสถียร เน้นจัดจำหน่ายเหล้าและเบียร์สดนำเข้ามาจากเมืองนอก พร้อมทั้งเสิร์ฟกับแกล้มแบบฝรั่ง ไม่ว่าจะเป็นไส้กรอก หมูแฮมบีบมะนาวราด มันฝรั่งทอดกรอบ และเนยแข็ง โดยจะเปิดบริการตั้งแต่เวลา 11.00-20.00 น.
ถึงแม้ว่าในเมืองไทยจะมีน้ำแข็งขายตั้งแต่ต้นทศวรรษ 2410 แต่ก็ยังใช้กับเครื่องดื่มอย่างน้ำมะเน็ดหรือของหวานอย่างไอศกรีม รวมทั้งใช้ในการถนอมอาหารคาวหรือแช่ผลไม้บ้าง ส่วนกิจการโรงน้ำแข็งเริ่มปรากฏช่วงทศวรรษ 2420 โดยนายทุนชาวตะวันตก ก่อนที่ต่อมาจะมีชาวสยามเป็นเจ้าของโรงน้ำแข็งคือ พระยาอภิรักษ์ราชอุทยาน (แฉล้ม อมาตยกุล) กระทั่งทศวรรษ 2440 มีโรงน้ำแข็งที่พัฒนาสู่ความเป็นอุตสาหกรรมคือโรงน้ำแข็งของบริษัทบางกอกแมนูแฟกเจอริง จำกัด (ตั้งเมื่อ พ.ศ. 2444) เน้นผลิตน้ำแข็งและน้ำอัดลม และโรงน้ำแข็งดิเอกซ์เซลซีเออร์ของพระยาภักดีนรเศรษฐ (ตั้งเมื่อ พ.ศ. 2448) เน้นผลิตน้ำแข็งก้อน น้ำแข็งไส น้ำหวาน และไอศกรีม
ใน พ.ศ. 2468 โรงน้ำแข็งดิเอกซ์เซลซีเออร์เปลี่ยนชื่อใหม่เป็น “โรงน้ำแข็งสยาม” แล้วพอช่วงต้นทศวรรษ 2470 นายเลิศ ก็เปิดบาร์จำหน่ายเหล้าและเบียร์ขึ้นที่นั่นด้วย จึงทำให้เหล้าและเบียร์ที่เสิร์ฟแก่ผู้ใช้บริการจะใส่น้ำแข็งให้เย็นชุ่มฉ่ำ ซึ่งได้รับความนิยมจากประชาชนนักดื่ม จนกลายเป็นต้นแบบของบาร์และแหล่งจำหน่ายเหล้าเบียร์แห่งอื่นๆ จากนั้น การดื่มเบียร์แบบใส่น้ำแข็งพลันขยับขยายไปในวงกว้างจนกลายเป็นวัฒนธรรมการดื่มแอลกอฮอล์ในสังคมไทยมาตราบจนทุกวันนี้
บาร์ในโรงน้ำแข็งสยามของนายเลิศต้องเลิกกิจการไปในช่วงระหว่างสงครามโลกครั้งที่ 2 อุบัติขึ้นในเมืองไทย (พ.ศ. 2484-2488) แต่พฤติกรรมการดื่มเบียร์และเหล้าที่คนไทยซึมซับมาจากบาร์แห่งนี้ยังคงดำรงอยู่เรื่อยมา ปัจจุบันบริเวณที่บาร์และโรงน้ำแข็งดังกล่าวเคยตั้งอยู่ก็คือถนนเจริญกรุง 26 หรือก็ยังมีคนเรียกขานกันว่า “ซอยนายเลิศ”
เป็นอันว่า ปริศนาคาใจเรื่องเหตุไฉนประชาชนชาวไทยจึงดื่มเหล้าและเบียร์แบบใส่น้ำแข็งก็คงคลี่คลายสักที เพื่อทุกๆท่านที่เคยกังขาจะได้ร้อง อ๋อ! แล้วจิบแพรฟองเบียร์ให้สบายใจเฉิบ
มาย้อนรากเหง้าเรื่องเหล้าเบียร์ในแง่มุมความสัมพันธ์กับประชาชนอย่างรื่นรมย์นับแต่อดีตจวบจนปัจจุบัน
Beer People Festival 2025
7-8-9 มีนาคม 2568
เวลา 11.00-23.00 น.
ที่ ช่างชุ่ย Creative Park ปิ่นเกล้า
เข้าร่วมงานฟรี !!
แล้วเจอกัน 🍺
เอกสารอ้างอิง
- บาร์เน็ต, เย ซี. รายงานการแสดงกสิกรรมและพานิชการ ครั้งที่ 1 ณ กรุงเทพฯ วันที่ 18 เมษายน รัตนโกสินทร์ศก 129. แปลโดย ขุนธราภาคพาที. พระนคร: กรุงเทพฯเดลิเมล์, 2453.
- พุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช,พระบาทสมเด็จพระ.บทลครเรื่องอิเหนา. พิมพ์แจกในงานศพพระยาอภิรักษ์ราชอุทยาน (แฉล้ม อมาตยกุล) ปีมเสงนพศก พ.ศ. 2460. พระนคร: โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร, 2460.
- ยุธิษเฐียร. เกล็ดจากอดีต. พระนคร: บำรุงสาส์น, 2513
- ยุธิษเฐียร. ขุดจากอดีต. พระนคร: โอเดียนสโตร์, 2514
- อนุสรณ์ 100 ปี พระยาภักดีนรเศรษฐ (เลิศ เศรษฐบุตร). นครหลวงกรุงเทพธนบุรี : คณะกรรมการบริษัทนายเลิศ, 2515.
- อาชญาสิทธิ์ ศรีสุวรรณ. “‘เล่า’ เรื่อง ‘เหล้า’: ว่าด้วยความสัมพันธ์ครั้งเก่าของสุราเมรัยกับคนไทยตั้งแต่อดีต”. The MATTER (3 May 2020).
- ดูที่ https://thematter.co/thinkers/alcohol-and-thai-people-in-history/110457